Akredi. i sertif. u oblasti organske proizv., zaštite geogr. porekla i GlobalGap-a

U okviru Programa švajcarsko-srpske trgovinske saradnje 2009-2012 (Swiss-Serbian TCP 2009-2012) i Programa nemačko-srpske saradnje 2010 (German-Serbian Cooperation 2010), u organizaciji Agidea-e (Swiss Association for the Development of Agriculture and Rural Areas) i GTZ-a (Nemačka organizacija za tehničku saradnju), od 29. avgusta do 9. septembra, realizovano je studijsko putovanje posetama Nemačkoj, Austriji i Švajcarskoj. Tema studijskog putovanja bila je „Akreditacija i sertifikacija u oblasti organske proizvodnje, zaštite geografskog porekla i GlobalGap-a“.

Predstavnici Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Akreditacionog tela Srbije - ATS, Zavoda za intelektualnu svojinu, SEEDEV-a, kao nosioca programa  Swiss-Serbian TCP 2009-2012 i njegovih partnera, kao i predstavnici  organizatora GTZ-a imali su priliku da se tokom izuzetno zanimljivog i dobro osmišljenog studijskog putovanja, upoznaju sa različitim sistemima ocenjivanja usaglašenosti i kontrole u oblasti organske proizvodnje, šemama kontrole kvaliteta u oblasti  GlobalGap-a  i zaštite geografskog porekla, kao i sistemima akreditacije.

Zahvaljujući podršci Programa nemačko-srpske saradnje 2010, organizovan je deo studijskog putovanja posetom Nemačke i Austrije, sa ciljem da se podrže napori Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (MPŠV) Republike Srbije i nacionalnog akreditacionog tela u ustanovljavanju sistema kontrole u oblasti organske proizvodnje i ocenjivanja usaglašenosti (sertifikacija organskih proizvoda) u skladu sa harmonizovanim zahtevima EU (834/2007 i 889/2008) u odnosu na domaću legislativu (Zakon o organskoj proizvodnji, Akcioni plan o organskoj proizvodnji). Posete Nemačkom akreditacionom telu (DakkS) i sertifikacionim telima u Nemačkoj i Austriji (GfRS i SLK) koja sertifikuju organske proizvode i koja su akreditovana u skladu sa standardom EN 45011, bile su organizovane u okviru ovog studijskog putovanja i omogućile su polaznicima da razumeju sisteme akreditacije i kontrole organske proizvodnje, kao i sertifikacije organskih proizvoda, a poseban akcenat je stavljen na rad kompetentne službe (competent authority), koja će biti ustanovljena u MPŠV, koja bi vršila nadzor primene Zakona o organskoj proizvodnji. Inače, Akreditaciono telo Srbije je 12. jula ove godine dodelilo prvi sertifikat o akreditaciji sertifikacionom telu za sertifikaciju proizvoda u oblasti organske proivodnje „Evrocertu“ iz Beograda.

Deo putovanja koji se odvijao u Švajcarskoj u okviru Programa švajcarsko-srpske trgovinske saradnje 2009-2012 odnosio se na upoznavanje polaznika sa sistemima akreditacije i sertifikacije i kontrole u oblasti organske proizvodnje, zaštite geografskog porekla i GlobalGap-a. Upoznavanje sa elementima infrastrukture kvaliteta u Švajcarskoj u oblasti poljoprivrede treba da pomogne razvoju novih šema u oblasti akreditacije sertifikacionih tela za sertifikaciju proizvoda sa zaštićenim geografskim poreklom, kao i šema za akreditaciju tela za ocenjivanje usaglašenosti (sertifikaciona i kontrolna tela) u domenu primene dobrovoljnih standarda (GlobalGap-a ).

U švajcarskom modelu za potrebe sertifikacije i kontrole sistema SWISSGAP-a koriste se usluge sertifikacionih  tela (akreditovanih u skladu sa EN 45011) i kontrolnih organizacija (akreditovanih u skladu sa ISO/IEC 17020), u odnosu na različite stepene provere prema vrsti proizvoda odnosno objektu inspekcijske provere. U oblasti organske proizvodnje i zaštite geografskog porekla sertifikaciju sprovode akreditovana sertifikaciona tela za sertifikaciju proizvoda (EN 45011), koja mogu da za potrebe sertifikacije podugovaraju usluge kontrolnih organizacija. Do danas je u Švajcarskoj zaštićeno ukupno 27 poljoprivrednih proizvoda (19 PDO i 8 PGI), uglavnom mlečnih i mesnih prerađevina. Interesantno je istaći da je Ministarstvo poljoprivrede Švajcarske (Federal Depatment of Economic Affairs FDEA, Federal Office for Agriculture FOAG) uključilo akreditovane kontrolne organizacije (ISO/IEC 17020) u inspekciju sistema direktnih plaćanja odnosno subvencija poljoprivrednim proizvođačima. Reformom agrarne politike od 1993. godine direktna plaćanja su povezana sa uslovima zadovoljavanja određenih standarda u proizvodnji (ekološka proizvodnja - PER, primena integralnih principa - PI, dobrobit životinja, zaštita životne sredine,...), a za kontrolu ispunjenja zahtevanih standarda angažuju se kontrolne organizacije, koje za te potrebe koriste obučene kompetentne proveravače koji su i sami farmeri. Švajcarsko akreditaciono telo (SAS) je do sada akreditovalo 30 kontrolnih tela (ISO/IEC 17020) za PER, SwissGAP; 12 ispitnih laboratorija (ISO/IEC 17025) za uzorkovanje i ispitivanje zemljišta, vode; i 8 sertifikacionih tela za sertifikaciju proizvoda (EN 45011).

Nakon ovog studijskog putovanja ATS će u saradnji sa GTZ-om i Agridea-om nastaviti ovu do sada izuzetno uspešnu saradnju, organizovanjem obuka i seminara za akreditacione ocenjivače iz oblasti poljoprivrede (organska proizvodnja, zaštita geografskog porekla i GlobalGap), kao i pružanjem savetodavne pomoći u uspostavljanju novih šema akreditacije.